Mine Özdemir Güneli – Okulda, sokakta, sosyal medyada, kısacası artık her yerde görülebilen; çocuklar arasında akıl almaz boyutlara ulaşan akran zorbalığının önüne geçilemiyor. Artan olaylar karşısında Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) geçtiğimiz yıl akran zorbalığını disiplin suçu kapsamına almıştı. 2023-2024 eğitim öğretim yılı açılışında Milliyet, hazırladığı yazı dizisiyle konuyu gündeme taşıdı. MEB, son olarak akran zorbalığını ortaokullarda müfredata da ekledi. Ancak alınan tüm önlemlere, yapılan tüm uyarılara rağmen çocuklar ve gençler arasında akran zorbalığı giderek artıyor. Eğitimciler, MEB’in liselerde de müfredata bu konuyu eklemesinin etkili olacağını belirtiyorlar.
‘İntihara sürüklüyor’
Fiziksel şiddet, dedikodu, alay, tehdit etme, kıskançlık, yalnızlaştırma gibi farklı şekillerde kendini gösteren akran zorbalığıyla ilgili bilgi veren İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi’nden Uzman Psikolog Tuğçe Dabağer Dilek, akran zorbalığına maruz kalan bireylerin düşük özsaygı, anksiyete, depresyon, izolasyon ve hatta intihar eğilimleri gibi psikolojik sorunlar yaşadığını söyledi.
Akran zorbalığının çeşitli nedenleri olduğuna dikkat çeken Dilek, bunları şöyle sıraladı:
■ Zorbalığa başvuranlar, gücünü artırmak veya kontrol etmek için başkalarına zarar verme eğiliminde olabilir. Bu kişilerde düşük özsaygı, öfke veya diğer duygusal sorunlar görülebilir.
■ Aile içi problemler, ailede şiddet veya ihmal gibi faktörler etkili olabilir.
■ Medya, toplumsal etkileşimler, çocukları bu davranışlara yönlendirmede güçlü bir faktör.
■ Yetişkinlerin çocuklar arasındaki ilişkilere yeterince müdahale etmemesi veya eğitim vermemesi önemli bir etken.
Belirtilere dikkat
Zorbalığa maruz kalan veya uygulayanların birçok psikolojik, sosyal ve fiziksel sorunlar yaşadığını dile getiren Dilek, çocukluk döneminde yaşanan akran zorbalığının mağdur üzerinde ömür boyu etkiler bırakabildiğini söyledi. Akran zorbalığı konusunda ailelerin belli işaretlere dikkat etmeleri gerektiğini kaydeden Dilek, şu uyarılarda bulundu:
■ Zorbalığa uğrayan kişi, arkadaşlarından izole olabilir.
■ Endişeli, üzgün ya da sinirli olma gibi ani duygusal değişiklikler gösterebilir.
■ Kişinin bedeninde beklenmeyen yaralar, morluklar ya da diğer fiziksel belirtiler varsa bu zorbalığa işaret edebilir.
■ Akademik başarıda düşüş olabilir.
■ Eşyaların kaybolması, zarar görmesi veya çalınması da belirtiler arasındadır.
‘Şiddet uygulayanın da yardıma ihtiyacı var’
Çoğu zaman akran zorbalığına maruz kalan çocuklar üzerinden sorunlar dile getirilse de zorbalığı yapanların da yardıma ihtiyaç duyduğu gerçeği göz ardı edilebiliyor. Bu konuda açıklamada bulunan Yeditepe Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Ayşen Köse, “Çoğunlukla güçsüzlük ve utanç duyguları içindeler. Okulların zorba çocuklara yanıtı ceza, okuldan uzaklaştırma gibi iyileştirmekten çok bastırmaya yönelik yöntemler olduğunda buz dağının altı görmezden gelinmiş olunur. Okulda bu çocuklara en iyi gelecek şey, güvenli bağlanma ilişkisi kurabildikleri en az bir yetişkin olması; güven duygusunun ve şefkatli ilişkilerin hâkim olduğu bir okul iklimidir” dedi.
Birçok çocuğun popülerliği korumak ya da mağdur olabileceği korkusuyla izleyici kalarak zorbalığa uğrayana yardım etmediğini belirten Köse, çocukların kimi zaman durumu ailelerinden sakladıklarını kaydetti ve ekledi: “Bir çocuk zorbalığa uğradığını söylerse şefkatle yaklaşılmalı. Okul rehberlik servisine başvurmak yararlı olacaktır.”
Arkadaşları ‘ateş dansı’ yaptırdı
Okullar açıldığından bu yana neredeyse her hafta bir akran zorbalığı olayı yaşandı. Son olarak Aksaray’daki Şehit Pilot Hamza Gümüşsoy Fen Lisesi’nde 12. sınıfa giden iki öğrenci, 10. sınıf öğrencisi M.S.A.’yı tuvalete kilitleyip, “ateş dansı” yapmasını istedi. Dans etmeyi kabul etmeyince darp edilen M.S.A., daha sonra babası Mesut A. ile iki öğrenci ve müdürden şikâyetçi oldu. Okul yönetimi, olayla ilgili idari soruşturma yürütüldüğünü duyurdu.
Aksaray Valiliği de inceleme başlattı. Valilikten yapılan açıklamada, “İlimiz Şehit Pilot Hamza Gümüşsoy Fen Lisesi’nde yaşandığı iddia edilen ve basına ‘akran zorbalığı’ olarak yansıyan habere konu olayla ilgili, İl Milli Eğitim Müdürlüğümüzce görevlendirilen müfettişler tarafından incelemeler titizlikle yürütülmektedir. Ayrıca olay adli makamlara da intikal etmiş olup süreç takip edilmektedir” ifadelerine yer verildi.
